Ellebogen

door Fatma Aydemir

Het verhaal

Hazal Akgündüz is 17 jaar en woont in Berlijn. Ze voelt zich niet thuis in haar Turkse gezin, maar ook niet in de Duitse maatschappij, waardoor ze het gevoel heeft nergens bij te horen. Ze zoekt, samen met haar vriendinnen, een uitlaatklep in blowen, drinken, stelen en uiteindelijk zelfs in bruut geweld. 

Op haar 18e verjaardag slaan de stoppen volledig door en moet een Duitse student het met zijn leven bekopen. Hazal vlucht naar Istanbul en duikt onder bij haar internetvriendje Mehmet, die een slappe junkie blijkt te zijn. 

Wanneer de waarheid haar dreigt in te halen, probeert Hazals tante Semra, de enige persoon uit haar familie waar Hazal respect voor heeft, om haar opnieuw naar Berlijn te krijgen. Maar dan zit Hazal plots middenin de staatsgreep tegen Erdogan.

Waar en wanneer?

Het boek bestaat uit drie delen. Deel een speelt zich af in Berlijn, de plaats waar Hazal woont en opgegroeid is. In de delen twee en drie vormt Istanbul de achtergrond. Hazal heeft altijd gedacht dat Istanbul als thuis zou voelen, maar dat blijkt niet zo te zijn. Ook in Istanbul is zij een vreemdeling. Ze is te Turks om Duits te zijn en te Duits om Turks te zijn. 

Op 25 juni 2016 wordt Hazal 18 jaar. Het verhaal begint 2 dagen voor haar verjaardag. De (mislukte) staatsgreep in Turkije vond plaats op 16 juli 2016 en met die staatsgreep eindigt het verhaal van Hazal. We volgen haar dus een kleine maand, maar die maand zal sowieso de rest van haar leven tekenen. Het verhaal eindigt met een open einde, dus welke beslissingen Hazal neemt, komen we niet te weten. 

Hoofdthema

Ellebogen legt de problemen bloot waarmee de tweede generatie migrantenkinderen af te rekenen hebben. Enerzijds zijn er de vooroordelen, de discriminatie en soms ronduit rascisme waarmee zij geconfronteerd worden. Anderzijds is er de voortdurende tweestrijd in zichzelf. Ze willen losbreken van de traditionele levenswijze van hun ouders, maar gaan ook op zoek naar hun roots, naar hun thuisland. Zowel door de ene als de andere cultuur worden ze als niet-volwaardig beschouwd. Die tweestrijd zorgt voor voor woede, heel veel woede. 

Mijn mening

Ik geef toe dat ik het aanvankelijk heel moeilijk vond om me in te leven in het verhaal van Hazal. De taal is heel ruw en brutaal. Er wordt een wereld beschreven die ver van de mijne verwijderd lijkt. Het is pas als Hazal zelf verwijst naar de film Gegen die Wand dat ik voor het eerst begrijp hoe Hazal zich voelt en welke strijd zij strijdt. Het fragment is hieronder te beluisteren. 

Het eerste deel werkt toe naar ' the accident waiting to happen'. Elk woord voorspelt dat het niet goed zal aflopen met Hazal en haar vriendinnen. Het is pas in het tweede deel dat Aydemir me volledig overtuigt van haar schrijfkunst. De zoektocht van Hazal naar zichzelf, naar haar afkomst, de kennismaking met een Turkije dat zo anders is dan het Turkije dat ze kent van familiebezoekjes, de poliltieke situatie ... maar ook de zoektocht van een kind naar de (jong)volwassen vrouw in zichzelf wordt op een treffende manier beschreven. 

Ellebogen is de debuutroman van Fatma Aydemir en los van de vlotte, eigentijdse stijl, vind ik ook haar moed bewonderenswaardig. Ze is zelf geboren in Duitsland als kleindochter van Turks-Koerdische migranten. Aydemir is kritisch voor beide culturen. Ze legt verscheidene pijnpunten bloot en houdt beide culturen een spiegel voor. 

Aangezien er geen simpele antwoorden zijn op de vragen die Ellebogen oproept, is het open einde de perfecte keuze. Je wordt als lezer gedwongen om na te denken.

Vorig jaar, in 2022, verscheen de tweede roman van Fatma Aydemir, Schimmen. Ik ben enorm benieuwd om te zien welke evolutie zij de afgelopen jaren heeft doorgemaakt.

Luister naar een fragment

(p. 60-61)